Wentylacja jest procesem wymiany powietrza, który zapewnia nam komfort oddychania powietrzem bogatym w tlen i wolnym od wielu zanieczyszczeń takich jak drobinki kurzu, cząstki tłuszczu, czy też substancje chemiczne zawarte w chemii domowej. Zużyte powietrze przyczynia się do pogorszenia samopoczucia a w dłuższej perspektywie czasu również naszego zdrowia.
Wentylacja ma także znaczenie dla stanu technicznego budynku, ponieważ wraz z wymianą powietrza następuje usuwanie wilgoci powstającej m.in. w procesach oddychania, mycia, prania i gotowania (para wodna).
Ze względu na ogromne znaczenie procesu wymiany powietrza wentylacja jest wymagana przepisami prawa budowlanego.
Ewolucja technologii wentylacyjnej:
Wentylacja Grawitacyjna – naturalny proces wymiany powietrza wykorzystujący siły przyrody. Powietrze wnika do pomieszczenia nawiewnikami (otwory w oknach lub wloty powietrza montowane z reguły pod parapetem przy grzejniku) lub po prostu powietrze wnika przez nieszczelności w drzwiach i oknach. Następnie powietrze jest ogrzewane i staje się lżejsze, zimne świeże powietrze jest cięższe więc opada grawitacyjnie w dół i wypiera ciepłe powietrze go góry, następnie zużyte powietrze jest odbierane przez kratki wentylacyjne montowane na wysokości około 2m.
Taki system jest praktycznie bezawaryjny, ponieważ nie ma żadnych elementów mechanicznych wymagających zasilania energią. Jest jednak najbardziej prymitywny – działanie wentylacji jest uzależnione od warunków pogodowych, a mianowicie potrzeba sporej różnicy temperatur między dworem, a wnętrzem budynku aby zachodziła grawitacyjna wymiana powietrza. Z kolei wiatr wymusza ruch powietrza i potęguje siłę wentylacji. Największą wadą wentylacji grawitacyjnej jest jednak fakt, że powoduje ona straty ciepła sięgające nawet 30% wszystkich strat ciepła budynku. Użytkownicy starego budownictwa postawieni przed dylematem: świeże powietrze czy ciepłe mieszkanie często zatykają kratki wentylacyjne, co prowadzi do powstawania grzybów i pleśni na ścianach oraz do pogorszenia stanu zdrowia mieszkańców.
Wentylacja Mechaniczna – bardziej zaawansowany technologicznie proces wymiany powietrza. System jest wyposażony w wentylatory wyciągające zużyte powietrze z pomieszczeń oraz automatykę umożliwiającą sterowanie przepływem powietrza w poszczególnych pomieszczeniach. Zapewnienie dopływu świeżego powietrza wygląda podobnie jak przy wentylacji grawitacyjnej. Takie rozwiązanie zapewnia stałą wydajność systemu niezależnie od warunków pogodowych panujących na zewnątrz. Niestety podobnie jak wentylacja grawitacyjna powoduje bardzo duże straty ciepła.
Rekuperacja – to wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła, która stanowi najbardziej zaawansowaną technologicznie wymianę powietrza w budynkach. Rekuperacja (podobnie jak wentylacja mechaniczna) zapewnia stały dopływ świeżego powietrza, ale dodatkowo zapewnia minimalne straty ciepła na poziomie 2-4%. Sercem systemu jest bowiem centrala wentylacyjna wyposażona w wymiennik ciepła. Wymiennik wykorzystuje ciepło zużytego powietrza odprowadzanego na zewnątrz budynku do ogrzania świeżego powietrza doprowadzanego do budynku. Dodatkowo centrale wentylacyjne są wyposażone w filtry powietrza zatrzymujące kurz i inne zanieczyszczenia mechaniczne.

Koszty eksploatacji wentylacji mechanicznej są wyższe od kosztów wentylacji grawitacyjnej (wentylatory są napędzane energią elektryczną), jednak przy rekuperacji (centrali wentylacyjnej) zwracają się na kosztach ogrzewania – ponieważ nie tracimy ciepła z budynku.
Koszt montażu rekuperacji jest również wyższy od kosztów wykonania tradycyjnej wentylacji. Trzeba bowiem wykonać dodatkowe przekucia, położyć izolowane kanały wentylacyjne doprowadzające powietrze do czerpni w centrali wentylacyjnej i odprowadzające powietrze z wyrzutni centrali wentylacyjnej, położyć elastyczne kanały wentylacyjne do poszczególnych pomieszczeń oraz zainstalować anemostaty nawiewne i wyciągowe. Koszt montażu rekuperacji w przeciwieństwie do kosztów eksploatacji systemu nie zwróci się inwestorowi finansowo – jednak czyste i świeże powietrze w domu to komfort, za który warto zapłacić.
Standardy energetyczne budynków od 2021 roku – wymogi prawne.
Od 2021 roku obowiązują nowe standardy energetyczne dla budynków. Zawierają one dodatkowe wymagania dotyczące jakości energii dostarczonej do budynku. Standardy te określają wskaźnik rocznego zapotrzebowania budynku na nieodnawialną energię pierwotną wykorzystywaną do ogrzewania, wentylacji, chłodzenia, przygotowania ciepłej wody użytkowej oraz oświetlenia. Energia pierwotna = energia dostarczanego paliwa (węgiel, gaz) + energia jego wydobycia i transportu. Informuje ona o wpływie człowieka na środowisko naturalne i jest podstawowym wskaźnikiem podczas obliczania emisji dwutlenku węgla.
Dostosowanie się do powyższych wymagań ma bezpośrednie przełożenie na wybór systemu grzewczego i systemu wentylacji budynku. Z reguły niemożliwe jest uzyskanie pozwolenia na budowę budynku ogrzewanego gazem i posiadającego tradycyjną wentylację grawitacyjną. Aby dom spełniał wymogi energetyczne konieczne jest zastosowanie ogrzewania pompą ciepła lub wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła (rekuperacji). Jeżeli dom ma być proekologiczny najlepszym rozwiązaniem będzie zastosowanie obydwu ww. rozwiązań. Dodatkowo można rozważyć produkowanie energii elektrycznej we własnym zakresie z wykorzystaniem fotowoltaiki.